Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ gminy lub właściwą ze względu na miejsce pobytu polską placówkę konsularną. Organy te wydają zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowego dokumentu, oraz powiadamiają o tym organ, który wydał dowód osobisty, w celu unieważnienia dokumentu. Dokument taki zostanie natychmiast unieważniony w systemie informatycznym, co daje gwarancję bezpieczeństwa posiadaczowi dokumentu, że nie zostanie obciążony negatywnymi skutkami w przypadku nielegalnego posłużenia się dokumentem przez nieuczciwego znalazcę. Dla zwiększenia bezpieczeństwa osoba, która utraciła dowód osobisty, fakt ten powinna złosić do dowolnego banku. Powyższe zostanie odnotowane w systemie informatycznym, do którego dostęp mają wszystkie banki, co skutkować będzie uniemożliwieniem zaciągnięcia zobowiązania przez przestępcę z wykorzystaniem danych osobowych poszkodowanej osoby. Ponadto osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana wystąpić niezwłocznie o wydanie nowego dokumentu do właściwego organu gminy. Obowiązek ten nie dotyczy obywateli polskich przebywających stale za granicą.
W razie znalezienia własnego dowodu osobistego zgłoszonego jako utracony należy niezwłocznie zwrócić go organowi, który wydał ten dokument. Osoba, która znalazła dowód osobisty innej osoby, jest obowiązana niezwłocznie przekazać ten dokument najbliższemu organowi gminy, Policji lub innemu organowi administracji publicznej. Organy te przekazują niezwłocznie dowód osobisty organowi, który go wydał, w celu unieważnienia dokumentu. Jednakże osoba, która znalazła dowód osobisty innej osoby, może również, bez zbędnej zwłoki, przekazać ten dokument posiadaczowi dowodu osobistego. W tym przypadku posiadacz dokumentu może również zawiadomić o utracie dowodu osobistego najbliższy organ gminy lub właściwą ze względu na miejsce pobytu polską placówkę konsularną, w celu jego unieważnienia.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa nikt nie może zatrzymywać dowodu osobistego chyba, że możliwość taka wynika z wyraźnego uregulowania zawartego w przepisach prawa. Powyższe oznacza, że przedsiębiorcy nie mają podstawy prawnej, aby żądać od swoich klientów pozostawienia dowodu osobistego "pod zastaw". Działanie takie nie znajduje umocowania w obowiązujących przepisach prawa oraz wiąże się z dużym niebezpieczeństwem wykorzystania danych zawartych w dowodzie osobistym (lub innym dokumencie tożsamości) klienta przez nieuczciwego przedsiębiorcę do popełnienia przestępstwa na szkodę osoby, której dane zostały wykorzystane.
